Yoga is het geheel van mentale, fysieke en spirituele praktijken die hun oorsprong hebben in het Oude India en de vereniging met God als doel hebben.
“Yoga is geen eeuwenoude mythe uit lang vervlogen tijden. Het is de meest waardevolle erfenis van het heden. Het is de essentiële noodzaak van vandaag en de cultuur van morgen”
Swami Satyananda Saraswati
De 4 hoofdstromingen in yoga
Er bestaan verschillende vormen van yoga, onder te verdelen in de volgende vier hoofdstromingen:
• Jnana yoga
de yoga van onderzoek langs de weg van het intellect, voortgezet tot voorbij de gebruikelijke mentale begrenzing.
• Bhakti yoga
de yoga van liefde en toewijding voor God, de Allerhoogste, hetzij door een voorstelling van het goddelijke door een object of door een persoon in wie men het goddelijke ziet.
• Karma yoga
de yoga van handeling zonder gehechtheid en zonder eigen belang. Deze yoga wordt in de praktijk vaak gecombineerd met bhakti yoga.
• Raja yoga
de yoga van de naar binnen gerichte concentratie. Door het beheersen van de geest, het gevoel en het lichaam wordt de vereniging met God bereikt.
Yoga in het westen
Wanneer in het westen gesproken wordt over yoga, wordt meestal Hatha yoga bedoelt. Hatha yoga is bekend om zijn nadruk op asana´s (lichaamshoudingen) en pranayama (ademhalingstechnieken). Nochtans zijn deze slechts de eerste stappen van Hatha yoga terwijl Hatha yoga op zich bedoelt is om het lichaam en zijn energieën klaar te maken voor meditatie en Raja yoga. Het ultieme doel van het beoefenen van asana´s en pranayama is dus de vereneging met God. In het westen wordt yoga echter vooral gezien als bevorderlijk voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid en wordt het vaak zonder religieuze bedoelingen beoefend.
Geschiedenis
Yoga ontstond in het Oude India en is één van de langst overlevende filosofische systemen in de wereld. De exacte ouderdom van yoga blijft een onderwerp van discussie, maar over het algemeen wordt aangenomen dat yoga tot 5000 jaar oud is.
In het noorden van India zijn artefacten gevonden die gedateerd kunnen worden tot 3000 v. Chr, ten tijde van de Indusbeschaving. Eén van deze artefacten is de zogenaamde Pashupathi zegel, die een figuur afbeeld gezeten in meditatiehouding, omgeven door dieren en met een gehoornd hoofddeksel. De zegel is genoemd naar Pashupathi, een vorm van de Hindu god Shiva en kan één van de oudste afbeeldingen zijn van Shiva.
Een van de vroegste verwijzing naar meditatie is te vinden in Brihadaranyaka Upanishad, terwijl ademhalingstechnieken worden beschreven in de Brahmanas. Beide geschriften dateren van 900 v. Chr.
De term “yoga” zelf verschijnt voor het eerst in de Hindu tekst Katha Upanishad omstreeks 400 v. Chr. waar het gedefinieerd word als de aanhoudende controle over de zintuigen, hetgeen samen met de stopzetting van mentale activiteit, leidt tot de allerhoogste staat van zijn.
Omstreeks de 2de eeuw voor Chr verschenen de Yogasoetra’s van Patanjali die gelden als het klassieke standaardwerk over yoga. Deze geschriften bestaan uit een verzameling van 196 korte, kernachtige zinnen, zo gemaakt om goed te kunnen kan onthouden. Samen geven zij de beschrijving van Raja yoga. Raja yoga bestaat uit acht niveau´s, zijnde vijf onthoudingen (geweldloosheid, waarheidslievendheid, niet stelen, kuisheid, vrij van hebzucht), vijf voorschriften (reinheid, tevredenheid, soberheid, zelfinspectie, devotie), asana´s, pranayama, terugtrekking van de zintuigen, concentratie, meditatie en volledige integratie.
Een ander klassiek werk is de Hatha Yoga Pradipika, hetgeen gezien wordt als de oudst bewaard gebleven tekst over hatha yoga en geschreven werd in de 15e eeuw na Chr. door Swami Swatamarama. De technieken beschreven in Hatha yoga bestonden echter al eerder. Terwijl in Raja yoga asana´s enkel beschreven worden als meditatiehoudingen, krijgen zij een ruimere betekenis in Hatha yoga. Hier dienen zij om het lichaam en zijn energieën te reinigen en het alzo klaar te maken voor meditatie, voor Raja yoga. Buiten asana´s en pranyama worden ook nog andere technieken besproken zoals bandha’s en kriya’s.
Op het einde van de 19de eeuw is yoga voor het eerst naar het Westen gebracht toen Swami Vivekanande, een Indische leraar en yogi, een lezing presenteerde betreffende meditatie in Chicago, USA. Yoga begon langzaam maar zeker meer volgelingen te krijgen tot ze gedurende de jaren zestig van de vorige eeuw volledig floreerde door een bloeiende interesse in Oosterse filosofie.
Sindsdien is er wijde waaier van yogascholen ontstaan waarvan de meeste geïnspireerd zijn door Hatha yoga. Enkele meer bekende onder hen zijn Iyengar-yoga , Sivananda yoga, Bikram-yoga en Yin yoga. In tegenstelling tot bovenvermelde yogascholen waarbij de asana´s voornamelijk statisch worden uitgevoerd, zijn er ook yogasoorten ontwikkeld waarbij de verschillende asana´s elkaar opvolgen in zogenaamde yogaseries, ook wel flow genoemd. Enkele voorbeelden hiervan zijn Ashtanga vinyasa yoga, poweryoga en in mindere mate Tri yoga.